اقتصاد ایران آنلاین-فهیمه اكبری‌صحت: برنج خارجی در واقع به این دلیل جایی در سفره‌های ایرانیان باز كرده كه از برنج ایرانی ارزان‌تر است و به‌نظر می‌رسد روند فروش برنج خارجی در ایران نسبت مستقیمی با وضعیت اقتصادی گروه‌های مختلف جامعه دارد، هرچه گرانی‌ها بیشتر می‌شود، خریداران برنج خارجی هم بیشتر می‌شوند.
اواخر شهریور۸۸ بود كه مهدی پور‌هاشم، مدیركل وقت استاندارد استان تهران مصرف ۱۳نوع برنج خارجی وارداتی غیراستاندارد و غیرقابل مصرف را اعلام كرد. در پی انتشار همین خبر و انجام آزمایش‌های متعدد مشخص شد كه ۱۳نوع از برنج‌های خارجی وارداتی مشكل دارند و مصرف آنها برای مردم زیان‌آور است. براساس استانداردهای بین‌المللی (كدكس) و استانداردهای داخلی باید میزان این سموم به‌علت آنكه آرسنیك، كادیوم و به‌ویژه سرب از فلزات سنگین هستند، صفر باشد. در آن زمان اعلام شد، آزمایش كارشناسان نشان می‌دهد كه میزان سم مایكوتوكسین در حد صفر است و مشكل خاصی ندارد، ولی سرب در همه برنجها موجود است و در برخی انواع آن این میزان بسیار بالاست و آرسنیك موجود در برنجها طبق گزارشی كه از سوی مجلس در سال ۸۸ اعلام شد. از حد مجاز استاندارد بالاتر بود.
براساس آمار گمرك از ابتدای سال۱۳۸۸ تا تاریخ ۳۱ /۶/ ۱۳۸۸، به میزان ۸۰۳ هزار و ۲۱۱ تن برنج خارجی ترخیص شده بود. حتی پس از اعلام موضوع آلودگی به فلزات سنگین، هیچ‌یك از مراجع سه‌گانه فوق‌الاشاره اقدامی در زمینه ممنوعیت ورود برنج انجام ندادند. در بخش‌هایی از این گزارش آمده بود: مدیركل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران اقدام به بررسی موردی اقلامی از برنج خارجی با روش تصادفی خرید از بازار خرده فروشی تهران كرده و در آزمایش‌های خود به این نتیجه رسیده كه ۱۳ مارك برنج خارجی با منشأ كشور هندوستان، تماما آلوده به فلزات سنگین بوده و در ۳ مورد آلودگی در حد بحرانی است.
چهار سال پس از گزارش مجلس، پرونده به جریان افتاد
این روزها، چهار سال پس از گزارش مجلس، موضوع آلودگی برنج‌های وارداتی در كانون توجه مردم و مسئولان قرار گرفته است. در حالی‌كه بارها و بارها مسئولان از كافی بودن تولید داخل صحبت كرده‌اند رفتارهای ضد و نقیض مانند واردات برنج خارجی نوعی بی‌اعتمادی را در بین مردم رقم زده است. حتی در صورت تشخیص كمبود محصول یا كالایی در كشور باید واردات با درنظر گرفتن استانداردهای بهداشتی صورت بگیرد.اما در چند سال اخیر نه تنها واردات برنج‌های نامرغوب خارجی قطع نشد بلكه این محصولات در قالب نام و نشان‌های تجاری متعددی در بازار داخلی تاختند.
رویش ویلا در شالیزارها
واردات برنج‌های خارجی سرنوشت شالیزارها در استان گیلان را هم به خطر می‌اندازد. شالیكاران همزمان با ورود برنج‌های خارجی نامرغوب و دست چندمی خارجی و نبود اطلاعات دقیق مسئولان از میزان تولید و حجم واردات دست از تولید می‌كشند. واردات بی‌رویه برنج به دور از نیاز سنجی بازار است. واردات برنج همزمان با فصل برداشت این محصول باعث می‌شود كه بازار در اختیار محصولات نامرغوب خارجی قرار گرفته و فعالیت برای كشاورز در زمین صرفه اقتصادی نداشته باشد و این در حالی است كه بی‌توجهی به تولیدات داخلی از سوی مسئولان با روش‌های مختلف نمود پیدا كرده است. بسیاری از شالیكاران برای جلوگیری از ضررهای احتمالی و نبود صرفه اقتصادی شالیزارهای خود را برای ساخت ویلا به سرمایه‌گذاران می‌دهند. فروش زمین‌های كشاورزی باعث نابودی این صنعت در مهم‌ترین قطب كشاورزی كشور می‌شود. متاسفانه در چند سال اخیر حمایت درستی از بخش كشاورزی صورت نگرفته كه این خود عاملی برای رشد ویلا در شالیزارها شده است.
در همین رابطه محمد حسین قربانی نماینده مردم آستانه اشرفیه در مجلس نهم به خبرنگار تهران امروز می‌گوید: معضل برنج‌های آلوده مدتهاست كه از سوی منابع مختلف پیگیری می‌شود. تا زمانی‌كه بهای ویلا در شمال كشور بیش از ارزش تولید داخل لحاظ می‌شود وابستگی به كشورهای بیگانه برای تامین نیاز جامعه امری بدیهی است.ادامه روند كنونی در برخورد با كشاورزان و واردات محصولات زراعی بی‌انگیزه شدن تولیدكنندگان به تولید را موجب شده می‌شود. زیر‌كشت نرفتن زمین‌های زراعی نتیجه مستقیم اعمال دور از كارشناسی دولت از جمله واردات محصولات بدون شناخت نیاز بازار است.آلوده بودن برنج‌های وارداتی نشان از اهمال در وظایف وزارتخانه‌های مسئول است كه متاسفانه سلامت افراد را به شوخی گرفته‌اند.
مردم قدرت خرید برنج با كیفیت ندارند، خارجی می‌خرند
وی ادامه می‌دهد: مردم از آنجاكه قدرت خرید برنج ایرانی با كیفیت را ندارند، مجبورند برنج‌های خارجی بی‌كیفیت و آلوده را بخرند اما انتظار می‌رود نهادهای نظارتی و قضایی به صورت جدی به این مسئله ورود پیدا كنند. در صورتی‌كه مجلس نسبت به آلوده بودن برنج‌های وارداتی به دستگاه‌های مربوطه هشدار داده بود و هم‌‌اكنون هم از هیچ تلاشی دست بر نمی‌دارد. مجلس طی اقدامی در سال ۹۱ طرحی را مبنی بر انتزاع مدیریت تولید محصولات كشاورزی به تصویب رساند.
بر اساس این طرح تنظیم بازار محصولات كشاورزی از وزارت صنعت، معدن و تجارت سلب شد و به وزارت جهاد كشاورزی انتقال یافت. در این صورت با بروز هر گونه تخلف یك سازمان باید پاسخگوی مشكلات باشد. بر این اساس تنظیم بازار، نرخ گذاری و تعرفه‌ها بر عهده وزارت جهاد كشاورزی خواهد بود و اگر قصوری در این زمان محرز شود وزارت جهاد كشاورزی باید پاسخگو باشد. ورود برنج و اقلام آلوده به كشور علاوه بر به خطر انداختن سلامت مردم، بخش صنعت و كشاورزی را تهدید می‌كند، بدیهی است وجود مافیای برنج باعث ورود اقلام آلوده به كشور می‌شود. به‌طور حتم نبود نظارت در بحث ورود اقلام آلوده به كشور دست مافیای برنج را باز می‌گذارد و همین امر باعث می‌شود تا بازار در دست این افراد قرار گیرد.وجود مافیای برنج بحرانی را برای جامعه به وجود می‌آورد، نبود نظارت جامع و درست در وزارتخانه‌های مرتبط با واردات كالا از علت‌های اصلی ورود اقلام آلوده به كشور است.
اولین باری نیست كه برنج آلوده وارد كشور می‌شود
وی تاكید می‌كند: متاسفانه این اولین باری نیست كه اقلام آلوده به كشور وارد می‌شود چراكه در سال گذشته نیز شاهد واردات گندم بی‌كیفیت و نامرغوب به كشور بودیم. در مسئله تنظیم بازار و حمایت از تولید ملی؛ نظارت جدی به واردات اقلام باكیفیت به داخل كشور لازم است، علاوه بر وزارت بهداشت و درمان، وزارت جهاد كشاروزی نیز باید نظارت خود را بیشتر كند چراكه ورود برنج و اقلام آلوده به كشور علاوه بر به خطر انداختن سلامت افراد جامعه، بخش صنعت و كشاورزی را مورد تهدید جدی قرار می‌دهد. به بهانه وجود تحریم‌ها محصولات بی‌كیفیت وارد كشور می‌شود، به‌طور حتم حمایت از تولید داخلی باعث جلوگیری از ورود اقلام بی‌كیفیت به داخل كشور می‌شود چراكه بسیاری از محصولات داخلی بدون كمترین سموم تولید شده و از كیفیت بالایی برخوردارند اما در بازار گرم بی‌توجهی مسئولان نسبت به تولیدات داخلی به حاشیه رفته‌اند. در سال گذشته هم با توجه به وجود ۷ میلیون محصول تولید شده گندم این تولیدات به خوراك دام تبدیل شدو بعد از مدتی گندم خارجی اما بی‌كیفیت با قیمت چند برابری بر بازار ایران تاخت.
برنج هندی در خود هندوستان مصرف نمی‌شود
این برنجها از كشورهای پاكستان و هند خریداری و در ایران با قیمت بالاتر به مردم فروخته می‌شوند كه این موضوع به صنعت كشاورزی و برنج‌كاری ایران هم لطمه وارد می‌كند. بسیاری از كشاورزان دیگر علاقه‌ای به كشت برنج ندارند. نكته قابل‌توجه این است كه وزارت بهداشت در گزارش‌هایی كه به گمرك داده است سلامت همه این برنجها را تایید كرده، اما به هر حال این قضیه روشن است كه وزارت بهداشت در این مورد كوتاهی كرده و باید پاسخگو باشد. نكته تاسف‌بارتر اینكه بررسی‌های نشان می‌دهد، این نوع برنج در خود كشور هندوستان هم مصرف نمی‌شود و به كشورهای اروپا نیز راه پیدا نمی‌كند. در حال حاضر هم با توجه به نوسانات نرخ ارز بعید نیست محصولات ته انباری هند و پاكستان مجددا وارد بازار شود. به همین دلیل باید نهادهای نظارتی بسیار سختگیرانه‌تر و با جدیت بیشتری نسبت به این موضوع اقدام كنند.
مجلس هم طی گزارشی بحث آلودگی برنج‌های وارداتی را مورد بررسی قرار داد طبق این گزارش درخصوص برنج‌های آلوده، برنج‌های عطر گل باز، كیهان، سارال، جادوگر، حاجی مرادی، هاشمی ۱۱۲۱، عرق مان و برنج دل مباركه كوهرنگی هشت نوع برنج آلوده وارداتی از هند و پاكستان هستند كه خرید و مصرف آنها از نظر مجلس ممنوع است.
در گزارش نهایی مجلس ۶۰ نمونه از برنج‌های وارداتی از مبادی گمركات كشور همچون چابهار، زاهدان، بوشهر و غیره براساس روش استاندارد نمونه برداری شد و در آزمایشگاه‌هایی كه مورد تایید مسئولان بود سه فلز سنگین یعنی كادیوم، سرب و آرسنیك مورد آزمایش قرار گرفتند. در مورد فلز سنگین سرب و كادیوم چون حد مجاز آن در ایران تعریف شده قضاوت در مورد آلودگی یا عدم آلودگی چندان مشكل نبود كه از میان ۶۰ نمونه، سرب هشت نمونه از این برنجها بالاتر از حد مجاز بود گرچه پیش‌تر شهریاری نایب رئیس كمیسیون بهداشت مجلس تعداد برنج‌های آلوده را ۱۳ نوع اعلام كرده بود.
این اعلام نام ۸ برنج آلوده موجود در بازار در حالی ست كه وزارت بهداشت پیش‌تر این آلودگی‌ها را به كل رد كرده بود به نحوی كه مورد اعتراض نمایندگان مجلس قرار گرفته بود و نایب رئیس دوم كمیسیون بهداشت مجلس دراین باره اعلام كرده بود: «در حالی كه آلودگی این برنجها به سرب قطعی شده است اما وزارت بهداشت كه مسئول سلامت مردم است در كمال ناباوری آلودگی این برنجها را رد می‌كند.
مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند، آزمایشگاهی كه آلودگی برنجها را تایید كرده را قبول ندارند و آزمایشگاه معتمد وزارت بهداشت نبوده است اما خود مسئولان وزارت بهداشت در جلسه‌ای كه با حضور نماینده سایر دستگاه‌ها از جمله وزارت جهاد كشاورزی و موسسه استاندارد بود، زیر برگه آزمایش برنجها در این آزمایشگاه‌ها را امضا كردند اما اكنون نتیجه آن را قبول ندارند.
مطابق قانون هیچ‌گاه تایید صلاحیت آزمایشگاه‌های كنترل مواد غذایی به عهده وزارت بهداشت نبوده و این كار در صلاحیت موسسه استاندارد است و وزارت بهداشت مطابق قانون فقط در مورد آزمایشگاه‌های كنترل دارو می‌تواند تعیین كننده باشد.» او همچنین درباره بررسی‌های كمیسیون بهداشت و درمان مجلس روی برنج‌های وارداتی می‌گوید: «فقط درباره میزان آلودگی برنجها به آرسنیك هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ایم. درباره آلودگی برنج‌های وارداتی به سرب هیچ شبهه‌ای وجود ندارد و آلودگی هشت نوع از این برنجها به سرب كاملا قطعی است، تنها شبهه‌ای كه هنوز وجود دارد درباره آلودگی این برنجها به آرسنیك است چون هنوز استاندارد مشخصی درباره میزان حد مجاز برنج به آرسنیك اعلام نشده است.»
